قالب گیری دمشی یا بادی یکی از روش‌های تولید محصولات پلاستیکی است که در مقایسه با سایر روش‌های تولید، مزایا و معایبی نیز دارد. این روش قالبگیری، یک فرآیند شکل‌دهی به مواد اولیه است که در آن مواد خام اولیه به شکل لوله توخالی درمی‌آیند. هوای پر فشار درون لوله دمیده می‌شود تا لوله توخالی به شکل قالب مورد نظر درآید. به طور کلی فرآیند قالب گیری بادی به سه نوع اکستروژن، تزریقی و همچنین تزریقی کششی دسته‌بندی می‌شود. اگر مایل هستید با چگونگی این روش از قالبگیری بیشتر آشنا شوید پیشنهاد می‌شود مطالب ارائه شده در این بخش را دنبال نمایید.
منظور از قالب گیری دمشی چیست؟
همان‌طور که در بالا اشاره شد، این سبک از قالبگیری، نوعی روش تولیدی است که در آن محصولات پلاستیکی توسط قالبگیری به دست می‌آیند. در این روش، بعد از اینکه مواد خام اولیه به شکل مذاب درآمدند وارد مرحله قالبگیری می‌شوند. در این مرحله مواد مذاب تحت فشار قرار گرفته و به شکل مورد نظر درمی‌آیند. در مرحله بعد مواد شکل گرفته تحت تاثیر محفظه‌های خنک‌کننده، خشک می‌شوند و به شکل جامد درمی‌آیند. یک نکته در مورد قالب گیری بادی این است که هزینه محصولات تولیدی توسط این روش نسبت به روش چرخشی بیشتر است.
انواع قالب گیری دمشی
قالب گیری بادی از طریق 3 روش اکستروژن، تزریقی و تزریقی کششی انجام‌پذیر است. در این بخش به طور جداگانه، در مورد هر کدام از روش‌ها توضیحاتی ارائه خواهد شد.
قالبگیری به روش اکستروژن
قالبگیری اکستروژن جزو اولین و رایج‌ترین نوع روش قالبگیری محسوب می‌شود. در این روش ابتدا در مرحله اول مواد خام اولیه درون دستگاه اکسترودر ریخته می‌شود و روده را تشکیل می‌دهد. در مرحله بعد دو نیمه‌ی قالب به دور روده بسته شده سپس هوای تحت فشار توسط یک سرنگ یا پین به درون روده فرستاده خواهد شد که باعث تورم در روده می‌شود. در این مرحله، شکل قالب مورد نظر تشکیل شده و بعد از سرد شدن باید از قالب جدا شود. در مرحله جداسازی محصول از قالب، بخش‌های اضافی قطعه، قبل از خارج شدن از درون قالب، به طور کامل جدا شده یا به اصطلاح پلیسه‌گیری می‌شود. یکی از مهم‌ترین مزایای این روش، قابلیت اکسترود کردن همزمان چندین نوع ماده خام است. از این‌رو محصولاتی که با استفاده از این روش تولید می‌شوند دارای خواص بی‌نظیری از جمله ضد رطوبت، بو و اکسیژن هستند.
قالب گیری دمشی به روش تزریقی
یکی دیگر از روش‌های قالب گیری دمشی، روش تزریقی است. در این روش ابتدا پریفرم از روش‌های مرسوم قالبگیری ساخته می‌شود. در مرحله بعد پریفرم را درون قالب دیگری ریخته سپس در آن می‌دمند و در نهایت از داخل آن خارج می‌کنند. اکثر محصولات ترموپلاست از طریق دمشی تزریقی قابل تولید هستند. در موارد استفاده‌های اولیه از این روش، معمولا پلی‌استایرن کریستالی به دلیل شفافیت بالا در بسته‌بندی داروهای میگرنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با پیشرفت تکنولوژی و فناوری از رزین‌های دیگری مانند پلی‌اتیلن ترفتالات، پلی‌اتیلن با دانسیته بالا، پلی‌سولفون، پلی کربنات، نایلون اکریلیک، پلی‌آمید، استال و پلی‌وینیل کلراید در ساخت قطعات پلاستیکی بسیاری استفاده می‌شود.
قالب گیری بادی به روش تزریقی کششی
این روش تا حدود زیادی شبیه روش تزریقی است. تنها فرق این دو روش به قبل از دمیدن هوا و شکل‌گیری نهایی قطعه بر‌می‌گردد. در روش کششی ابتدا پریفرم را باید کمی گرم کرد و در جهت‌های طول و شعاع آن کشید. زیرا با این کار، زنجیره‌های آمورف پلیمر کشیده خواهد شد و به آن جهت داده می‌شود. به این صورت که زنجیره‌ها در جهت اعمال تنش، تراز شده و به طور کامل جهت‌گیری می‌شوند. به همین دلیل یک ساختار مرتب خطی در سراسر منطقه تحت تاثیر تنش تشکیل خواهد شد. این فرآیند باعث شکل‌گیری نوع خاصی از بلورینگی می‌شود. در نهایت زنجیره گسترده شده یا به عبارتی بلورینگی القایی بر اثر تنش، سبب استحکام مکانیکی در محصول می‌شود.
با قالب گیری دمشی کششی، ابتدا بطری‌های نوشیدنی غیر الکلی تولید شد. در واقع می‌توان گفت این روش با ساخت بطری‌های پلاستیکی شناخته شد و به اوج رسید. رزین‌های مورد استفاده در این فرآیند شامل پلی‌اتیلن ترفتالات، اکریلونیتریل، متیل اکریلیک کوپلیمر، پلی استایرن کریستالی و پلی‌آمید است. در بین تمام پلیمرهای مورد استفاده در این روش، pet به دلیل دارا بودن ویژگی‌هایی مانند شفافیت بالا، در دسترس بودن، مقاوم بودن و قابلیت افزودنی‌های رنگی در صنعت بسته‌بندی بیشتر از بقیه پلیمرها مصرف دارد.
کاربردهای قالب گیری دمشی
همان‌طور که در بالا گفته شد، قالب گیری بادی در تولیدات صنایع ترموپلاست کاربرد بسیاری دارد. انواع بطری‌های مواد شوینده، بطری‌های نوشابه، آب معدنی، دلستر، دوغ، بطری‌های سس، بطری‌های شامپو، بطری‌های محصولات بهداشتی و آرایشی، واکس ماشین، جای ادویه‌جات، بطری‌های آب‌میوه و … همگی از طریق فرآیند قالب گیری دمشی، قابل تولید هستند.
یک نکته مهم در استفاده از بطری‌های تولید شده توسط این روش، مربوط به استالدهید است. استالدهید نوعی شیرین‌کننده طبیعی بوده که در اکثر آب‌میوه و نوشابه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. استالدهید جزو محصولات جانبی تولیدات pet است که در صنعت pet مربوط به تولیدات بطری است. این ماده اگرچه بی‌ضرر است اما مقدار آن باید خیلی ناچیز باشد تا مزه نوشیدنی را تحت تاثیر قرار ندهد.
از این‌رو در بعضی مواقع، برای تولید بطری‌های آب معدنی و سایر بطری‌های مخصوص نوشیدنی‌‌هایی که به صورت داغ مصرف می‌شوند باید از پلی‌پروپیلن منظم یا همان opp استفاده شود. زیرا پلی‌پروپیلن منظم بر خلاف pet، استالدهید تولید نمی‌کند. اما با این شرایط، opp در مقایسه با pet یکی سری نقاط ضعف دارد. از جمله نقاط ضعف opp می‌توان به استحکام تنش و کنش کمتر، طولانی بودن مدت زمان چرخه قالبگیری تزریقی، نفوذ ناپذیری ضعیف در برابر گازهای o2 و co2 اشاره کرد. جهت آشنایی با روش های تولید مواد پلیمری بر روی لینک کلیک کنید.
جمع بندی
قالب گیری دمشی یکی از روش‌های خاص تولید محصولات پلیمری و ترموپلاست است. فرآیند قالبگیری، از مراحل حساس و مهم در تولید محصولات ترموپلاست است. از این‌رو انتخاب روش مناسب و مقرون به صرفه در فرآیند قالب گیری بسیار اهمیت دارد. به طور کلی قالب گیری بادی به سه روش قالبگیری اکستروژن، قالبگیری تزریقی و قالبگیری تزریقی کششی امکان‌‌پذیر است. پلیمرهای مورد استفاده در این روش شامل پلی‌اتیلن ترفتالات، پلی‌وینیل کلراید، پلی‌کربنات، نایلون اکریلیک و پلی‌آمید و استال می‌شود. قالب گیری دمشی برای تولید انواع بطری‌های آب معدنی، دلستر، آبمیوه‌ها، نوشابه‌ها، بطری‌های مخصوص مواد شوینده، بهداشتی و آرایشی کاربرد دارد. جهت آشنایی با دیگر مواد پلیمری به صفحه اصلی سی وان پلیمر مراجعه فرمایید.